درختکاری در اسلام

تأکید اسلام بر کاشت درخت؛

یکی از زیبایی های دین مبین اسلام کامل بودن آن است. به تعبیر دیگر در این دین هیچ چیز ارزشمندی نادیده گرفته نشده و از قلم نیفتاده و بر هر چیز به میزان اهمیت آن مورد امر یا نهی قرار گرفته است.

یکی از این ارزشمندی ها و از جمله نعمتهای الهی که در قرآن کریم بسیار بر آن تأکید شده است، درخت است. گرچه در نظر نخست، درخت موضوع قابل توجه و دقت نظری نیست تا یک دین جاویدان در عصر جاهلیت بر اهمیت آن تاکید ورزد اما دقت فزون تر نشان از آنست که این نعمت الهی يكي از زيباترين مظاهر خلقت و جلوه اي از تجليات آفريدگار عالم است. درخت از گرانبهاترين آفريده هاي خداوند دانا براي انسان است و به دليل نقش حياتي كه در زندگي تمامي موجودات زنده به خصوص انسانها دارا مي باشد در اسلام مورد توجه خاص قرار گرفته است.
درخت نماد آباداني و شاخص سبزي و خرمي و مظهر زندگي و باعث تلطيف هوا و موجب آسايش و رفاه انسان، و صفا و پاكي طبيعت مي باشد. به همین خاطر يكي از مواهب و نعمت هاي خداوند در آخرت و يكي از ويژگي هاي بهشت و رضوان حق تعالي كه در آيات كريمه و روايات شريفه بارها به آن اشاره شده است، درخت می باشد:

 وَ بَشِّرِ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ كُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قالُوا هذَا الَّذي رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِهاً وَ لَهُمْ فيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ هُمْ فيها خالِدُونَ؛ به كسانى كه ايمان آورده، و كارهاى شايسته انجام داده‏اند، بشارت ده كه باغهايى از بهشت براى آنهاست كه نهرها از زير درختانش جاريست. هر زمان كه ميوه‏اى از آن، به آنان داده شود، مى‏گويند: «اين همان است كه قبلا به ما روزى داده شده بود. (ولى اينها چقدر از آنها بهتر و عاليتر است.)» و ميوه‏هايى كه براى آنها آورده مى‏شود، همه (از نظر خوبى و زيبايى) يكسانند.

درخت

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در اهميت درخت و درختكاري، می فرماید:

«إِنْ قَامَتِ السَّاعَةُ وَ فِي يَدِ أَحَدِكُمُ الْفَسِيلَةُ فَإِنِ اسْتَطَاعَ أَنْ لَا تَقُومَ السَّاعَةُ حَتَّى يَغْرِسَهَا فَلْيَغْرِسْهَا؛ اگر قيامت بر پا شد و در دست يكى از شما نهالى بود، اگر كمى پيش از قيامت توانست آن را بكارد، بايد بكارد.»
اين روایت، نشانگر تأكيد و توصيه اولياء عظيم الشان اسلام علیهم السلام به اهميت درخت و درختكاري است. گرچه متأسفانه با پيشرفت تكنولوژي، تخريب جنگلها و نابودي درختان علي ‌رغم اهميت و نقش عظيمي كه در زندگي انسان و حيوان و طبيعت دارد، رو به افزايش است، اما جاي خوشبختي است كه بشر امروز به اين عمل زشت خود اذعان و اقرار دارد و سازمانهايي را براي حفظ و حراست و گسترش پاركها و ازدياد درختان به وجود آورده است.

امام صادق علیه السلام به مفضل می‌فرماید: «… مَعَ مَا فِي النَّبَاتِ مِنَ التَّلَذُّذِ بِحُسْنِ مَنْظَرِهِ وَ نَضَارَتِهِ الَّتِي لَا يُعَدُّ لَهَا شَيْ ءٌ مِنْ مَنَاظِرِ الْعَالَمِ وَ مَلَاهِيهِ؛ نگریستن به گلهای رنگارنگ و درختان سرسبز و خرم، چنان لذتی به آدمی می‌بخشد که هیچ لذتی را با آن برابر نمی‌توان کرد.»
از امام کاظم علیه السلام نیز نقل شده است که فرمود: «ثَلَاثٌ يَجْلِينَ الْبَصَرَ: النَّظَرُ إِلَى الْخُضْرَةِ وَ النَّظَرُ إِلَى الْمَاءِ الْجَارِي وَ النَّظَرُ إِلَى الْوَجْهِ الْحَسَنِ؛ سه چیز، چشم را جلا می‌بخشد [و بر روشنایی آن می‌افزاید]: نگریستن به گیاهان خرم و سرسبز، نگاه به آب جاری، و نظاره کردن صورت زيبا.»

تاثیر درختان بر جسم و جان

گیاهان و درختان سهمی بسزا و نقشی بسیار مهم در زندگی بشر دارند. تلطیف هوا، تعادل دمای محیط، حفاظت از خاک و تامین بخشی از مواد غذایی مورد نیاز انسان اندکی از سودمندی های فراوان آنها است. اسلام مردمان را به تماشای گیاهان سرسبز و نگاه به مناظر جذاب آنها دعوت کرده است. چنانکه در فرموده های معصومین : از تاثیر مثبت گیاهان بر جسم و جان آدمی آثاری بسیاری به ما رسیده است.

امام صادق(علیه السلام): نگریستن به گل های رنگارنگ و درختان سرسبز و خرم، چنان لذتی به آدمی می بخشد که هیچ لذتی را با آن برابر نمی توان کرد.

امام کاظم (علیه السلام): سه چیز، چشم را جلا می بخشد [و بر روشنایی آن می افزاید] نگریستن به گیاهان خرم و سرسبز، و نگاه به آب جاری و نظاره کردن صورت خوش سیما.

از مرور روایات چنین نتیجه می گیریم که هرگاه آدمی، به تماشای خرمی گیاهان و درختان سرسبز را می نشیند، غرق در سرور و لذت می شود؛ روان وی آرام می گیرد و جانش به تازگی و طراوت می گراید. تماشای آنها لذت بخش و شادی آفرین است و با یکدیگر لذت ها رقابتی پیروزمندانه می کند.

گرچه عنایت ویژه رسول مکرم اسلام (ص) به درخت و سفارش به کاشت، نگهداری و منع از قطع درختان مربوط به 14قرن پیش است اما امروزه محققین به راز تاکید اسلام پی برده اند و تمامی فرموده های رسول خدا (ص) را تایید می کنند که دلیل دیگر بر وحیانی بودن این دین و مهر بطلانی بر عقیده کسانی است که این دین را ساخته و پرداخته بشر می دانند.

محققین درخت را دارای فواید بی شماری از نظر سلامت فردی، اجتماعی[زیست محیطی] و… می دانند. به گفته محققین تاثيرات فيزيولوژيکي درختان در محيط هاي شهري بسيار حائز اهميت مي باشد. درختان در سلامتي و آسايش ساکنان شهرها سهم بزرگي دارند، زيرا با جذب گازهاي سمي از جمله گازكربنيك و ساخت اكسيژن – كه يكي از اساسي ترين نيازهاي حيات انسان و حيوان است – ، باعث دوام حيات انسان و حیوان مي شوند. درختان موجب بازگشت آب به چرخه طبيعت مي شوند، کيفيت خاک را بهبود مي بخشند و قابليت جذب مقادير زيادي گرد و غبار از اتمسفر را دارا می باشند. آنان معتقدند درختان هميشه سبز قادرند گرد و غبار و ساير آلودگي هاي موجود در هوا را بر روي سطح برگ خود جذب کنند. شستشوي اين مواد در اثر بارندگي به همراه خار و خاشاک و برگ درختان در فصل پاییز موجب افزايش حاصلخيزي خاک در دراز مدت مي شود. طبق بررسی های دانشمندان روسیه برخی درختان از خود موادی در هوا پخش می کنند که باعث از بین رفتن بسیاری از باکتری ها و قارچ های سلولی و برخی از حشرات مضر می شود. افزون بر آنچه گفته شد ميوه بسياري از درختان مورد استفاده انسان و حيوانات است، به طوري که مي تواند در سلامت تغذيه انسان و تامين ويتامين هاي مورد نياز آدمي تاثير به سزايي داشته باشد. در فوايد گياه و گياه خواري در متون دستورات ديني و طبي توصيه هاي زيادي شده و امروزه ثابت شده است که انسان اوليه از ميوه درختان گذران زندگي مي کرده و بنابر نص قرآن کريم زمانی که خداوند، حضرت آدم 7 را آفريد به او فرمان داد به جز ميوه ممنوعه، از هر نوع ميوه اي که مي خواهد بخورد. از این دستور الهی اين نکته بدست می آید که ميوه درختان به تنهایی می تواند رفع گرسنگي نماید.

 شاهد گفتار این گونه محققین، آیات 22-26 سوره مریم است که خداوند متعال، غذاى حضرت مريم را به هنگام تولد نوزاد، رطب قرار داد، مفسران چنين استفاده كرده‏اند كه يكى از بهترين غذاها براى زنان بعد از وضع حمل، رطب (خرماى تازه) مى‏باشد.

دانشمندان غذاشناس می ‏گويند: قند فراوانى كه در خرما وجود دارد از سالمترين قندها است كه حتى در بسيارى از موارد، مبتلايان به بيمارى قند نيز مى‏توانند از آن استفاده كنند. همين دانشمندان مى‏گويند: در خرما 13 ماده حياتى و پنج نوع ويتامين را كشف كرده‏اند كه مجموع آنها خرما را به صورت يك منبع غذايى غنى در آورده است‏.

اوست خدايي که درختان خودرو و برافراشته و ناخودرو را آفريد . . . اسراف نکنيد که خداوند اسراف کاران را دوست نمي‌دارد (انعام؛46)

حضرت رسول (ص) فرمود:
کشاورزي و درختکاري کنيد. به‌خدا قسم ‌آدميزاد هيچ عملي حلال‌تر و پاکيزه‌تر از آن انجام نمي‌دهد.

حضرت رسول (ص) فرمود:
هر وقت عمر جهان به آخر رسيده، هرگاه قيامت بخواهد قيام کند و عالم بخواهد منقرض شود و در دست يکي از شما نهال درختي باشد چنانچه بقدر کاشتن آن فرصت باشد، بايد آن را بکارد و از فرصت باقيمانده استفاده نمايد.

حدیث درباره درخت و درختکاری

شعر:

باور ندارم که روزی سروده‌ای را
ببینم که به زیبایی یک درخت باشد

درختی که دهان گرسنه‌اش
به سینه جاری شیرین زمین فشرده است

درختی که تمامی روز رو به خدا دارد
و بازوان پربرگ خود را به دعا می‌افرازد

درختی که در تابستان شاید
آشیانه‌ای از سینه‌سرخان را بر گیسوان دارد

و بر سینه‌اش برف نشسته
و با باران هم‌نشین است

اشعار را ابلهانی چون من می‌سرایند
اما، تنها خداست که می‌تواند درخت بیافریند

 (زمزار)

همچنین ببینید

بهار

تو قامت بلند تمنایی ای درخت (شعر)

( شعر بهاری ) غزل برای درخت … سیاوش کسرایی تو قامت بلند تمنایی ای …