( گل و گیاه زینتی )
( پلکترانتوس )
یکی از گیاهان جالب، دوست داشتنی با برگهایی کوچک و دلربا؛ گیاه پلکترانتوس یا پونه زینتی است که در گلدانی کوچک و با امکانات کم باغبانی به راحتی میتوان آن را نگهداری و تکثیر کرد.
شرایط محیطی مناسب برای نگهداری و پرورش پونه زینتی
۱- آبیاری
پونه زینتی نیاز به آبیاری منظم دارد. توجه داشته باشید ریشههای این گیاه سطحی هستند و چندان در عمق خاک نمیروند؛ بنابراین به محض خشک شدن خاک سطح، لازم است گیاه را آبیاری کنید به طوری که سطح خاک همواره مرطوب و نه خیس و باتلاقی باشد. در تابستان هفتهای دوبار آبیاری و در زمستان هفتهای یکبار آبیاری برای گیاه مناسب است.
۲- خاک
مناسبترین خاک برای پرورش پونه زینتی در گلدان، خاک لومی شنی با مواد آلی زیاد و زهکش مناسب است تا آب اضافی به راحتی از کف گلدان خارج شود. همچنین به دلیل اینکه پونه زینتی برای رشد به خاکی با مواد آلی زیاد نیاز دارد، میتوان از خاکبرگ به تنهایی نیز به عنوان بستر کاشت این گیاه استفاده کرد.
۳- نور
پونه زینتی برای رشد بهینه نیاز به نور کافی خورشید دارد تا تولید اسانس در برگهای آن نیز به خوبی انجام شود. این گیاه محیط نیم سایه را بیشتر میپسندد. در فضای باز نیز بهتر است این گیاه را در زیر سایه درختان دیگر بکارید. بهترین مکان برای نگهداری از پونه زینتی در منزل، قرار دادن گلدان پشت پنجرههای شمالی و غربی است. در تابش مستقیم نور خورشید، برگهای گیاه پلکترانتوس زرد شده و شروع به پیچش یا حلقهزنی غیر معمول و ناخوشایند میکنند.
۴- دما
دمای مناسب برای نگهداری و پرورش این گیاه درجه حرارت ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتیگراد است. جوانههای پونه زینتی به سرما بسیار حساس هستند و در مرحله جوانهزنی محل نگهداری گیاه باید گرم و مرطوب باشد.
۵- تامین رطوبت
این گیاه در رطوبت معمول اتاق میتواند به رشد خود ادامه دهد، ولی غبارپاشی هفتگی باعث رشد بهتر و تمیز شدن برگها خواهد شد. برای غبارپاشی از آب ولرم بدون املاح استفاده کنید و آن را به صورت اسپری کردن روی برگها بپاشید.
۶- هرس
برای اینکه گیاهی پرشت و پر از برگ داشته باشید لازم است در طول دوره رشد نوک ساقهها را قطع کنید تا شاخههای جانبی بهتر بتوانند رشد کنند.
۷- کوددهی
در صورت استفاده از خاک حاصلخیز، پونه زینتی نیاز به تغذیه خاصی نخواهد داشت. با این وجود استفاده ماهانه از کود مایع مخصوص گیاهان زینتی به رشد بهتر این گل کمک خواهد کرد.
۸- تعویض گلدان
پونه زینتی رشد سریعی دارد و خیلی زود گلدان خود را با برگ و ریشههایش پر میکند بنابراین سالانه به تعویض گلدان نیاز دارد.
مشخصات پونه زینتی یا پلکترانتوس
گیاه پونه زینتی با نام علمی پلکترانتوس آمبوینیکاس از خانواده نعنائیان، گیاهی خزنده، علفی و بوتهای شکل است و برگهای آن دارای طعم و عطری مشابه پونه کوهی است. پرورش این گیاه به دلیل برگهای زیبا و ظاهر جذابی که دارد بیشتر به عنوان یک گیاه زینتی در سراسر جهان رایج است و در برخی کشورها از برگهای آن استفاده دارویی شده، همچنین به عنوان یک ادویه در آشپزی استفاده میکنند.
پلکترانتوس بومی جنوب و جنوب شرقی آفریقاست و در برخی منابع به آن گل گاو زبان هندی، نعنای مکزیکی و آویشن اسپانیایی نیز گفته میشود. در طب سنتی از برگهای این گیاه برای درمان سرفه، بهبود گلو درد و احتقال بینی، رفع عفونت و و پیشگیری از روماتیسم و کمک به درمان آن استفاده میشود.
شکل برگهای پونه زینتی، سبز مخملی است و در برخی گونهها دارای حاشیه سفید در اطراف لبه برگ است. گلهای این گیاه ریز و در رنگهای سفید، صورتی و بنفش در بهار و تابستان ظاهر میشوند. این گیاه در شرایط مناسب رشد، ارتفاعی بین ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر و عرضی با پهنای ۶۰ تا ۹۰ سانتیمتر پیدا خواهد کرد.
نحوه تکثیر پونه زینتی
تکثیر و پرورش پونه زینتی بسیار آسان و از طریق کاشت بذرهای گیاه یا قلمه زدن ساقه است. مراحل تکثیر این گیاه در دو روش به شرح زیر است:
۱) کاشت بذر
- بذرهای گیاه را از مراکز مطمئن فروش محصولات کشاورزی تهیه کنید و آنها را داخل یک سینی نشا یا گلدانهای کوچک حاوی ماسه نرم یا کمپوست بذر در خاک سطحی بکارید.
- بعد از کاشت بستر کاشت را بخوبی آبیاری کنید و روی گلدان را با نایلون شفاف بپوشانید تا شرایط گلخانهای ایجاد شده وگرما و رطوبت مورد نیاز جوانه زنی بذر بهتر فراهم شود.
- برای ورود اکسیژن و ایجاد تهویه چند سوراخ در سطح نایلون ایجاد کنید و گلدان را در محلی با دریافت نورکافی و غیر مستقیم خورشید مانند پشت یک پنجره آفتابگیر قرار دهید.
- بذر پونه به سرعت جوانه زده و در کمتر از دو هفته اولین جوانههای بذر از خاک خارج میشوند. توجه داشته باشید در طول دوره جوانهزنی لازم است بستر کاشت همواره مرطوب و نه خیس و غرقابی باشد.
- بعد از جوانه زدن بذرها، نایلون را برداشته و گلدان را به محلی با نور بیشتر منتقل کنید. هنگامی که جوانهها بزرگتر شده و چند برگی شدند میتوانید آنها را به گلدان اصلی یا فضای بیرون انتقال دهید.
۲) قلمه زدن
- از ساقههای سالم و قوی گیاه قلمههایی به طول ۷ تا ۱۰ سانتیمتر در فصل بهار جدا کنید، برگهای قلمه را جدا کرده و فقط دو تا سه برگ باقی بگذارید تا بیشتر انرژی گیاه صرف ریشهزایی شود.
- قلمهها را در خاک مخصوص قلمه یا ماسه نرم بکارید و به منظور موفقیت بیشتر در قلمه زدن، میتوانید انتهای قلمهها را در هورمون ریشهزایی فرو ببرید و سپس قلمهها را بکارید.
- قلمهها را در محیطی گرم و مرطوب قرار دهید و تا زمان گرفتن قلمه و ایجاد برگ جدید، همواره بستر کاشت را مرطوب حفظ کنید.
تکثیر و پرورش پونه زینتی به دلیل رشد سریع و نگهداری آسانی که دارد، یک انتخاب عالی برای مبتدیان در نگهداری از گل و گیاه و علاقهمندان به باغبانی است و میتواند پوششی سبز و جذاب را در تمام طول سال در خانه شما ایجاد کند. همچنین این گیاه معطر برای نگهداری در ظروف و تراریوم و همچنین پاسیو ایدهآل است.